donderdag 24 maart 2016

Schijf van Vijf


Deze week is de nieuwe Schijf van Vijf gepresenteerd. Maar liefst 92% van de Nederlanders kent de Schijf van Vijf bij naam. Hij bestaat al sinds 1953 en is in de loop van de jaren steeds aangepast aan vernieuwende wetenschappelijke inzichten, om Nederlanders een zo goed mogelijk voedingsadvies te kunnen geven, passend binnen het tijdsbeeld waarin we leven. Kortom, een voorlichtingsmodel dat laat zien wat de essentie van gezond eten is. Het Voedingscentrum heeft de Schijf van Vijf samengesteld op basis van de adviezen van de Gezondheidsraad, berekeningen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de raad van diverse experts.

Er zijn in de afgelopen jaren veel verschillende geluiden gehoord over de Schijf van Vijf. Dat de adviezen ouderwets zijn, niet passend zijn in deze tijd. Dat is ook de reden voor de update. In de Schijf van Vijf zijn alleen voedingsmiddelen opgenomen die gezondheidswinst opleveren. Want het is een hulpmiddel voor de algemene bevolking om gezond te kiezen en te eten. Een vergissing van mensen kan zijn het te letterlijk te nemen en dan vinden ze dat het niet bij hen past. Maar dan vergeten ze dat de Schijf van Vijf  geen specifiek en persoonlijk advies is. Daarvoor moet je nog steeds bij de diëtist zijn.

Ook staan er in de Schijf van Vijf geen trends, zoals geen koolhydraten eten, zuivel schrappen en koken in kokosvet. Sociale media staan vol met tips and tricks voor een gezonder leven. Maar die zijn niet altijd gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. En daarbij zijn ze niet gezond of toepasbaar voor de algemene bevolking. De wetenschappers achter de Schijf van Vijf leggen het zelf zo uit: “Sommige nieuwe bevindingen zullen uiteindelijk hun weg vinden naar de Schijf van Vijf, wanneer ze algemeen aanvaard zijn. Anderen raken achterhaald of blijken toch niet zo gezond en verdwijnen naar de achtergrond. Wie eet volgens onze adviezen is verzekerd van het meest betrouwbare voedingsadvies dat op het moment beschikbaar is."

Ik lees dat er een vuistregel is voor producten die niet in de Schijf van Vijf zijn opgenomen. Kies niet vaker dan 3-5x per dag iets kleins buiten de Schijf van Vijf en hooguit 3x per week iets groters. Denk bij iets kleins  bijvoorbeeld aan een alledaags koekje, een waterijsje, honing in de thee, tomatenketchup en zoet broodbeleg. Iets groots is bijvoorbeeld een croissantje, een gebakje, chips, frisdrank.

Dit vind ik handige richtlijnen die ik goed kan toepassen op mijn spreekuur. Het is soms lastig uit te leggen als mensen aan mij vragen hoe vaak mag ik pizza of patat eten? Of koek, chips, chocolade? En dan nog zullen adviezen die ik geef heel persoonlijk zijn en afgestemd op de (chronische) ziekte, persoonlijke omstandigheden en uitgangssituatie van mijn cliënt. Van een algemeen voedingsadvies vertaal ik het dan naar een persoonlijk dieetadvies.

Wil je de richtlijnen van de Schijf van Vijf in een notendop? Kijk dan hier.

donderdag 10 maart 2016

Functioneel eten


Herken je dit? Moe zijn, snel voor iets gemakkelijks kiezen, te weinig tijd nemen om een gezonde lunch mee te nemen, altijd dezelfde saaie maaltijden eten? Je bent in goed gezelschap! Hoe verander je dit?


“Ik denk dat ik veel meer uit mijn voeding zou kunnen halen.” Een 30-jarige vrouw is op mijn spreekuur. Ze ziet er mooi en verzorgd uit, heeft een gezond gewicht. Maar geeft aan dat ze veel last heeft van vermoeidheid. Ze is moeder, heeft een baan, ze sport 3 keer per week, spreekt af met vriendinnen. Heeft, kortom, een vol, leuk en druk leven. Ze vertelt dat ze vaak hetzelfde eet, niet heel goed kan koken en ook niet veel weet van smaken, kruiden en combinaties. “We eten eigenlijk maar 4 of 5 soorten groenten, het gaat allemaal steeds een beetje hetzelfde. En het is echt veel te weinig.  Ik snoep teveel, eet veel suikers en zoetigheid. Ook zou ik best vis willen eten maar ik koop het nooit. Geen idee wat ik ermee moet doen.” Ze zegt dat het ook komt doordat ze moe is. Energie stoppen in andere recepten, zoeken naar andere mogelijkheden en uitproberen van nieuwe dingen lukt op het moment niet goed.


Tijd
Daarnaast is er nog wel een probleem. Tijd. Ze gunt zichzelf niet veel tijd om te eten, eet op het werk gewoon bij de computer, kookt na het werken snel en geroutineerd. Waar ze wel goed in is, is planning. Ze doet één keer per week de boodschappen voor de hele week. Als ze na het werk thuiskomt, kan ze meteen starten met koken.

Ik vraag of ze rondom haar sportmomenten rekening houdt met wat ze eet. Ze traint twee keer per week en ze heeft elk weekend een of twee wedstrijden. Nee, dat doet ze ook niet. “Alweer zo’n gemiste kans” zucht ze. “Soms sta ik op dat veld en ben ik zó moe.”

Functioneel
Waar deze vrouw naar op zoek is, is functioneel eten. Voeding heeft een bepaalde functie voor ons: het voedt ons, geeft voedingsstoffen (vitamines en mineralen), brandstoffen en bouwstoffen. Hiermee houdt het ons lichaam gezond. Daarnaast is ons eten smaakvol, geeft het voldoening, verzadiging, en vervult het sociale functies.

Industrie
Ongezond eten; voedsel dat vet, zout of zoet is, heeft veel aantrekkingskracht op ons. Dat daar een hele industrie achter zit die ons het ook nog eens heel makkelijk maakt om minder gezonde keuzes te maken op basis van smaak, gemak (portieverpakkingen, kant & klaar, bewerkt), visuele aantrekkingskracht (verpakkingen zien er mooi uit, het eten op de doos ziet er lekker uit, er staan allerlei aanbevelingen, kreten of beloftes op) en olfactorische aantrekkingskracht (geuren, denk aan vers gebakken broodjes en andere geuren die je in winkels ruikt). Dat is allemaal bewust gekozen als verleiding. Het is niet raar als je hiervoor valt en daarmee steeds verder verwijderd raakt van functioneel eten.

Samen met mijn cliënt op mijn spreekuur ga ik terug naar de basis van functioneel eten: volkoren graanproducten, ongezoet, veel groenten en fruit, meer variëren met groentes, afwisselen met broodbeleg, vlees, vis, kip. Voldoende zuivel zoals yoghurt, melk en kaas. Aandacht voor het eten vóór het sporten (energie!) en ná het sporten (eiwitten voor herstel). Inderdaad: bewust worden van wat voeding allemaal voor je kan betekenen.