Media en gezondheid

‘Suiker is gif voor het lichaam’, ‘Pure chocolade is gezond voor hart- en bloedvaten’, ‘Kaneel helpt tegen hoge bloedsuikers bij diabetes’ en ‘Walnoten helpen tegen kanker en diabetes’. Zomaar wat uitspraken die ik regelmatig hoor op mijn spreekuur.


In De Volkskrant las ik in oktober 2014 een artikel dat hieraan gerelateerd is. Maar dan zijn het uitspraken die gedaan worden bij de dokter. Het artikel heet: Ziek van het nieuws. De patiënt leest teveel. Hoe media met halve, overtrokken of onjuiste informatie patiënten te mondig maken. In het artikel staat: Ongenuanceerde of foute berichtgeving leidt tot een verkeerd beeld over ziektes en behandelingen.

Voor  mij dus heel herkenbaar, want ook bij mij stellen mensen deze vragen of benoemen ze dit met stelligheid. In het krantenartikel worden redenen genoemd waardoor dit komt. De eerste is dat medisch nieuws populair is. Frans Meijman is universitair hoofddocent aan de VU en gespecialiseerd in medische publiekscommunicatie. Hij verwoordt het heel goed:  gezondheid, veiligheid en voeding zijn heel basale zaken in ieder mensenleven. Ziek worden, daar kunnen we ons allemaal een voorstelling van maken.

Ik zou daaraan willen toevoegen als het gaat om voeding, ziekte en gezondheid: iedereen kent ook wel iemand met hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, hoog cholesterol en diabetes. En zoals mijn collega het mooi verwoordde op Twitter: ‘Voeding heeft niet alleen een lichamelijke functie, maar ook een sociale en psychologische: genieten, samen eten, goed willen zorgen voor iemand’. Dus als iemand ziek is in je omgeving, óf je bent zelf degene die ziek is en je hebt nét iets gelezen over bijvoorbeeld pure chocolade en het effect hiervan op hart- en vaatziekten, dan praat je daar met elkaar over.

In het artikel wordt ook verantwoordelijkheid besproken. Hierin gaat het specifiek over kanker. Aan 4300 mensen die kanker hadden werd in het Radboud UMC de vraag gesteld: waardoor denkt u dat u kanker hebt? De antwoorden liepen uiteen van roken, asbest, erfelijkheid, het lot (dit waren de juiste antwoorden) tot anti-roosshampoo, plas ophouden, overmatige consumptie van tomaten en de mobiele telefoon. Meest genoemd zijn stress en weggestopt verdriet.  Ook dit is heel herkenbaar voor mij. Op mijn spreekuur stel ik vaak de vraag waar het overgewicht of obesitas volgens mijn cliënt door wordt veroorzaakt. Of vragen cliënten aan mij waardoor zij diabetes hebben gekregen. Oorzaken die zij zelf benoemen zijn inderdaad heel uiteenlopend. Terwijl ze moeten zijn: erfelijkheid, leefstijl (gezonde voeding, roken, drinken, lichaamsbeweging) en eetgewoonten. En hoe het opgelost of behandeld moet worden geeft vaak evenveel antwoorden. Het is natuurlijk ook leuker als het klopt van die pure chocolade. Want hoe saai is het om te horen dat er meer groenten, fruit, volkoren granen, havermout, magere zuivel, peulvruchten, vis en plantaardige vetten in de voeding moeten gaan komen en dat de consumptie van vlees,  kaas, koek, snoep, gebak, snacks beperkt moet worden.

In het artikel worden woorden genoemd die nooit gebruikt zouden moeten worden in medisch nieuws: doorbraak, genezing, wonderpil, hoop, belofte.  Dus die wonderpil om af te vallen? Nee, ook die bestaat niet.

Stoptober

Stoptober is de naam van een initiatief waarbij in de maand oktober in het hele land rokers én niet-rokers elkaar helpen om gedurende 28 dagen te stoppen met roken. Via nationale en sociale media moedigen bekende en onbekende Nederlanders rokers aan om mee te doen.

In Engeland is Stoptober al enkele jaren een groot succes. In het eerste jaar deden maar liefst 268.000 rokers mee. Het grote succes heeft alles te maken met de positieve aanpak van Stoptober. In Nederland werd Stoptober vorig jaar voor het eerst georganiseerd. Ook hier staat de positieve aanpak centraal. Initiatiefnemers van Stoptober in Nederland zijn het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), KWF Kankerbestrijding, de Hartstichting, het Longfonds, het Trimbos-instituut, GGD GHOR Nederland en de Alliantie Nederland Rookvrij.

Uit onderzoek blijkt dat 80% van de rokers wel zou willen stoppen. En bij elkaar proberen ze dat zo’n 1 miljoen keer per jaar. Door een maand als Stoptober te organiseren krijgen mensen de boodschap: je staat er niet alleen voor. In het gezondheidscentrum in Oog in Al waar ik elke week een dagdeel werk, gaat er aan het einde van de maand een cursus gegeven worden voor mensen die willen stoppen met roken. Mede hierdoor kwam Stoptober voor mij wat meer in beeld.

Bij het stoppen met roken is natuurlijk een veelgehoorde klacht dat mensen ongewenst een gewichtstoename ervaren. Dat heeft meerdere oorzaken. De eerste oorzaak ligt bij het veranderen van de stofwisseling. Mensen die roken hebben een hogere stofwisseling. Door te stoppen met roken, heeft je lichaam met minder energie (calorieën) nodig. Als je niets verandert aan wat je eet, dan kom je hierdoor tóch aan in gewicht. Cijfers hierover variëren tussen 2.8 en 5 kg. Het grootste deel van de gewichtstoename ligt echter bij de volgende zaken: het verbeteren van reuk en smaak. Doordat je beter kunt ruiken en proeven, heeft het eten ook meer smaak. Daardoor gaan de meeste mensen ook meer eten. Daarnaast zorgt nicotine voor een remming van de eetlust. Mensen die roken hebben minder eetlust dan mensen die niet roken. En dan is er nog het deel wat voor de meeste mensen voor de grootste gewichtstoename zorgt: het omgaan met ontwenning. Deels is de verslaving lichamelijk; dat is de nicotine. Deels is de verslaving geestelijk; bij allerlei dagelijkse bezigheden gewend zijn te roken. Bijvoorbeeld ‘s ochtends bij de koffie, in de pauze, na het eten, met vrienden, bij uitgaan of feestjes. Vaak worden dit soort momenten vervangen door iets te eten. Een sigaret bij de koffie wordt vervangen door koekje(s) bij de koffie. Vaker tussendoortjes nemen, méér snoepen en snacken, gezelligheid is niet meer het roken maar samen eten.

Door je bewust te zijn van deze valkuilen, kun je de gewichtstoename deels beperken. Daarnaast kan een diëtist je helpen bij het omgaan met moeilijke situaties, het snoepen te beperken, gezondere alternatieven te zoeken, en om een gezond eetpatroon aan te leren en vol te houden. Zo voelt stoppen met roken nog meer als een beloning voor je gezondheid.

***************************************************
Vind je het leuk om mijn blogs te lezen? Deel ze met vrienden en collega's op Social Media!