donderdag 26 september 2013

Appels, peren en pompoenen

Afgelopen weekend begon de herfst. Ik vind dat altijd een mooi seizoen. De kleuren van de bladeren aan de bomen, de frisheid in de lucht en de start van een nieuw modeseizoen. Daarnaast komen er dan zo langzamerhand weer andere gerechten op tafel. Dat ik niet de enige ben die daarvan geniet, ondervond ik op diverse Social Media.

Ik haalde op vrijdag zoals elke week mijn Odinpakket op bij de biologische supermarkt bij mij in de wijk. In het pakket zit elke week een variatie van biologische fruit- en groentesoorten van het seizoen en, als het even kan, ook van de streek. Het leuke van zo’n wekelijks pakket is dat je verrast wordt door de inhoud (vooraf weet je niet wat erin zit) en op die manier heel gevarieerd kookt en eet. Je gaat er nieuwe of juist de zogenaamde vergeten groenten door eten. In mijn pakket zat deze keer een prachtige romanesco. Dit is een soort torentjesbloemkool, bijna te mooi om aan te snijden en op te eten. Omdat ik hem zo mooi vond, zette ik er een foto van op Twitter en prompt kreeg ik een berichtje terug van mijn collega die vertelde dat zij die vorige week hadden in hun pakket gehad en dat hij heerlijk was.
Op Facebook las ik dat mijn neef op zaterdag appels en peren zou gaan plukken en rapen. De fruitbomen staan in het vestingstadje Heusden waar hij woont en meestal valt het fruit er gewoon af en ligt het onder de boom te rotten. Hij ging gewapend met een kistje op pad om ze te oogsten. Dat roept van veel voorbijgangers  vreemde blikken en vragen op, zei hij. Maar dit is natuurlijk prima fruit om appel- en perenstroop van te stoken, appeltaart van te maken en wellicht ook om er vroege stoofpeertjes van te maken.
Vervolgens las mijn zusje uit Boxtel ook zijn bericht en zij vond het een heel leuk idee om dit samen met haar 2 kinderen van  4 en 6 jaar te gaan doen op deze zonnige zaterdag. Het was ook haar gelukt een mooie plek te vinden in ’s Gravenmoer waar appel- en perenbomen staan en zij zijn ook gaan rapen en plukken. Een hele mooie besteding van de zaterdagmiddag zei ze. De kinderen vonden het geweldig. Lekker in de buitenlucht hun eigen fruit bij elkaar plukken en rapen.
Ook op Facebook las ik een berichtje van een vriendin uit Zeeland die samen met haar zoontje van bijna 1 jaar naar een pompoenwinkel in een aangrenzend dorp geweest. Ze hadden er lekker gegeten: pompoensoep en pompoenpannenkoek. Van reacties van anderen die er ook geweest waren, begreep ik dat ook veel grotere kinderen het leuk vonden. Ze hadden er pompoen uitgesneden en daar veel plezier mee gehad.
Diezelfde avond at ik toevalligerwijs ook pompoen. Die zat namelijk vorige week in mijn fruit- en groentepakket. Ik had er geen pannenkoek of soep van gemaakt. Ik heb het kort gekookt en daarna gebakken in olijfolie en knoflook en gegeten met pasta, walnoten en Parmezaanse kaas. Lekker, die herfst op tafel!

donderdag 19 september 2013

Dag van de diëtist

Vandaag, donderdag 19 september, is het de dag van de diëtist. Deze dag wordt elk jaar gevierd door diëtisten in de vorm van speciale activiteiten voor cliënten, voor mensen die (nog) niet op het spreekuur komen en voor andere zorgverleners. Op deze dag kunnen mensen kennismaken met het beroep van diëtist. Want wat houdt het eigenlijk in, behalve dan het geijkte en overbekende afvallen?

Wij van Careyn Utrecht zijn met een team van 9 diëtisten. Natuurlijk hebben wij spreekuur en ja, daar komen mensen die willen afvallen. Maar ook mensen met hart- en vaatziekten zoals hoge bloeddruk en te hoog cholesterolgehalte. Er komen mensen met diabetes, met maag- en darmklachten, mensen met nierfunctiestoornissen, ouders van baby’s met koemelkallergie, ouders van kinderen met overgewicht, ouders van slecht etende peuters. Ook komen er mensen die ziek zijn, of zijn geweest. Zij hebben ondervoeding, vaak in combinatie met ondergewicht en moeten aansterken. Mensen met longziekten zoals COPD. Mensen met weinig eetlust door ziekte, eenzaamheid of verdriet en die daardoor veel afgevallen zijn. Zwangeren die willen weten hoe zij zo gezond mogelijk hun zwangerschap kunnen doorlopen en ook vrouwen met zwangerschapsdiabetes.
Daarnaast komen we bij mensen thuis om te praten over eten, een dieet of veranderen van leefstijl op het moment dat zij niet meer zelf naar het spreekuur kunnen komen. Of we werken in een verpleeghuis waar eten en drinken weer heel anders gaat dan thuis.

Ook geven we workshops, scholingen en cursussen aan leerlingen, leerkrachten, apothekers, praktijkondersteuners, huisartsen, verpleegkundigen, jongerenwerkers, etc. En aan groepen cliënten (met welk ziektebeeld dan ook) of aan mensen die geïnteresseerd zijn in gezonde voeding in het algemeen.
Deze combinatie van diverse werkzaamheden maakt ons werk leuk, interessant en mooi. Want uiteindelijk draait het allemaal om de persoon die op dat moment tegenover ons zit. Iedereen heeft een eigen achtergrond, opleiding, cultuur, bagage. Een persoonlijk verhaal en eigen verwachtingen van het gesprek of de dieetbehandeling. Dat maakt dat als wij op een dag 5 mensen met diabetes spreken, dat geen enkel gesprek hetzelfde verloopt.

Op een dag als vandaag: De Dag van de Diëtist, wil ik graag wat reacties van cliënten laten horen. Dit om te laten weten wat het inhoudt om een gesprek te hebben met iemand en te weten dat gesprek is dan een onderdeel  van een verandering in het leven van die persoon.
Een cliënt na afloop van een eerste gesprek: ‘Ik was heel nerveus, maar het is me alles meegevallen. Ik had het veel eerder moeten doen!’
‘Het overgewicht dat ik had, was een opstapeling van verdriet. Emotie-eten is verdriet. Nu ik op een positieve manier  werk aan een andere leefstijl, merk ik dat ik het verdriet achter me kan laten’
‘Ongelooflijk dat ik al 6 jaar rondloop met buikpijn, winderigheid en obstipatie en dat dat na 2 gesprekken met de diëtist voorbij is’
‘Ik kon nooit de kerstspullen van de zolder halen omdat ik niet goed door het luik van de vlizotrap kon. Dit jaar kan ik de kerstboom helemaal zelf neerzetten’
‘Ondanks mijn ziekte COPD waardoor ik vaak benauwd, moe en kortademig ben, lukt het me nu weer om mijn kleinkinderen van school te halen op de fiets.’

donderdag 12 september 2013

Onderrapportage en onderschatting

Onlangs las ik dat 90% van de Amerikanen denkt dat zij gezond eten. Als je bedenkt dat ruim 60% van de Amerikanen te dik is, dan kun je wel vraagtekens plaatsen bij het inzicht dat Amerikanen hebben wat betreft de betekenis van gezonde voeding voor hen en ook bij het vermogen tot inschatten van hun eigen eetgewoonten.
Toch is het niet zo vreemd. Onderzoekers van de Universiteit Maastricht vonden dat als je mensen vraagt een eetdagboek bij te houden dat er sprake is van onderrapportage. Mensen zijn eerder geneigd op te schrijven hoe zij zouden willen eten dan hoe hun werkelijke inname eruit ziet. Daarnaast is het vaak zo dat opschrijven de eetgewoonten beïnvloedt en dat mensen in de periode dat zij een eetdagboek bijhouden daadwerkelijk minder gaan eten dan normaal.
Mensen met overgewicht bleken een onderrapportage te hebben van een kwart tot zelfs de helft van de werkelijke inname. Tweederde hiervan kon worden toegeschreven aan het niet nuttigen van voedsel in de periode van het bijhouden van het dagboek en de rest aan het niet opschrijven. Op het moment dat van diëtisten werd gevraagd een eetdagboek bij te houden, werd in die week door hen 16% minder gegeten. Toen aan hen werd uitgelegd dat dit speelde en met welk doel de onderzoekers wilden weten hoe mensen rapporteerden, werden in de periode daarna eetdagboeken ingevuld volgens de werkelijke inname en aten zij niet minder dan gewoonlijk.
Als ik denk aan mijn spreekuur, dan zijn er ook veel mensen die zeggen dat ze geen idee hebben waardoor ze overgewicht hebben. Want aan het eten kan het niet liggen. Ze eten helemaal niet veel. En ze eten gezond. Argument dat zij vaak aanvoeren is: we eten bijna nooit friet of gefrituurde produkten.
Vet eten wordt geassocieerd met friet, gefrituurde snacks en pizza. Zelden wordt gedacht aan broodbeleg zoals kaas, worst, paté, salades, chocoladepasta en pindakaas. Aan kant en klare broodjes met dubbel beleg zoals het Broodje Gezond waar kaas, ham en ook nog ei op zit. Aan pasta met gehakt én geraspte kaas, aan stamppot met worst én spekjes, aan (maaltijd)salades met daarin kaas, croutons, zaden, pitten, noten en een dressing op basis van olie.
Toen ik gisteren een workshop Voeding & Leefstijl gaf aan leerlingen van de  opleiding Helpende Zorg en Welzijn, besprak ik met hen de Schijf van Vijf. De basis van gezond eten. Samen met hen speelde ik ook het bijbehorende spel. Uit het kaartspel blijkt wat bij gezond eten hoort en welke produkten we wel gewend zijn te eten omdat ze lekker zijn , maar die we niet echt nodig hebben. Dat bleken wel verrassend veel produkten te zijn. Denk aan frisdrank, alcohol, sauzen, tussendoortjes, koek, snacks, chips en chocolade.
Op het spreekuur geef ik mensen een persoonlijk en passend advies. Het is niet de bedoeling om al deze produkten  te laten staan, maar om goed te kijken naar wat, wanneer, waar en hoeveel. Als je die regel goed toepast, dan lukt het om gezond te eten en lekker te eten.